ČEČAVA – Časopis Razvitak 01.04.1939.

Visoko po kosama i stranama u laktu koji čini reka Mala Ukrina raštrkane su „palanke“¹ sela Čečave, jednog od retkih bosanskih sela čije je postojanje dokumentarno posvedočeno za srednji vek. Taj prvi pomen Čečave je negde iza 1323 god. u jednoj povelji kojom bosanski ban Stjepan i brat mu Vladislav Hagrađuju kneza Grgura Stipanovića, dajući mu u baštinu pet sela u tadašnjoj oblasti Usori: pr’vo Čeč’vu, drugo Hr’stuš’, tretie Unenavišći Jekš’ .d. Volović .e. Modrič’².

U svojoj knjizi o Modriči ja sam pokazao gdje je bila župa Nenavište, čije se je ime izgubilo, ali i danas postoje selo Jakeš i varošica Modriča. Za Volović nisam mogao da utvrdim ništa.³

1) U čitavom kraju oko Ukrine palankom se zove cvako naseljeno mesto, dakle ono isto što se u Srednjoj Bosni i u pravim dinarskim krajevima zove selo ili mahala. Selo Čečava ima dvanaest „palinaka“.
2) L. Thalloczy: Studien zur Geschichte Bosniens und Serbiens im Mittelalter 14.
Kako štamparija nema slovenskih sloba, stari poluglas jer, zamijenjen je u iznesenom zapisu apostrofom. – Pr. Up.
3) Dr. Milenko S. Filipović : Modriča (Skoplje 1932) 25-27.

Ne mogu ništa reći ni gde je bilo selo Hrstuš, dok Čečava  i  danas postoji pod svojim starim imenom.
Baveći se 1937. i 1938. prikupljanjem građe za istoriju Zvorničko-tuzlanske eparhije, obišao sam mnoga mesta u njoj. Bila mi je velika želja da posetim i Čečavu, zbog njene starine, a i zbog toga što sam u mnogim drugim mestima mnogo slušao o Čečavi kao starom crkvenom središtu. Tako sam jednog dana i došao u Čečavu. Nažalost, prilično sam se razočarao: današnja Čečava izgleda u svemu kao srazmerno novije naselje i njeni sadašnji stanovnici ne znaju ništa o daljoj prošlosti sela, jer su svi potomci doseljenika iz novijeg vremena. Čak ni u crkvi ne nađoh nikakve značajnije starine ni zapisa od veće vrednosti.

U Čečavi i bližoj okolini ne znaju ni za kakvo predeono ime za svoj kraj. Imljanci i Kotorvarošani zovu pak i dolinu Ukrine kao i dolinu Usore Župom, jer su to voćarski krajevi. I Čečava, kao i susedna joj sela, razbijena je na palanke, u kojima su onda kuće na okupu. U čitavom kraju je opšti tip kuće brvnara sa drvenim krovom. Ali kako su šume usled industriske eksploatacije već dobrim delom sasečene i nema dovoljno podesnog drveta, sada se za gradnju kuća upotrebljava cigla a za pokrivanje i crep. Stanovništvo se bavi u prvom redu zemljoradnjom i seje poglavito kukuruz, a u manjoj meri pšenicu i zob. Voćarstvo je veoma razvijeno i, kad rodi šljiva, glavni je prinos od voća; mnogo se izvozi rakija. Svaka kuća i sada seje lan i konoplju.

Česta ratna stradanja ovih krajeva i učestale epidemije su glavani uzroci da je nestalo starog stanovništva: ratna stradanja su bila povod raseljavanju, a epidemije izazivale pomor. U naselju Grku kod Bos. Broda ima selo Čečavci, u čijem je imenu očuvana uspomena na takvo iseljavanje iz Čečave. Među današnjim stanovnicima Čečave susrele su se dve naseljeničke struje: Hercegovci i doseljenici iz susednih planinskih krajeva na jugu i zapadu. Tako su npr. Stankovići, sveštenički rod, došli u Čečavu iz Osinje a starinom su iz Hercegovine; Jotanovići su poreklom iz Liplja, Petkovići (s ograncima: Savići, Lukići, Tomići, Vasići i Petkovići) iz Planine. Oko četiri petine svih porodica u Čečavi slave Đurđevdan.

Čečava je veliko i čisto pravoslavno naselje: imaće oko 2000 duša. Čečavci su već od pre nekoliko decenija imali srpsku školu, i razvijenoj nacianalnoj svesti treba pripisati što je Čečava u svetskom ratu dala veliki broj dobrovoljaca srpskoj vojsci.

U Čečavi je i u 18. veku bilo pravoslavnih popova. Tako se u jednom Velikom trebniku (štampanom u Moskvi 1796.) čečavske crkve pominju sveštenici: Stojan, Luka, Stefan (1852. g), Gavro, Ilija, (1799. g.), Vaso, Stojan. Verovatno je već taj Ilija bio u Čečavi, kao i Stevan i Stojan.   

Na njivama iznad današnje crkve, prema jugu, ima mesto koje se zove Crkvine. Po predanju, tu je bila neka drvena crkva. Zbog turskih nasilja, sveštenici je nisu često kadili, pa je ona stoga, kako narod veruje, jedne noći omrknula a ne osvanula. Na Crkvinama su dva stećka. Na srednji vek potseća i ime jednog visa: Kraljičino Gumno.
Sadašnja crkva je sagrađena 1861.-1865. Zemlju je kupio i platio ferman pop Stojan. Gradio ju je neimar Maksim iz Maglajske Nahije. Do crkve je groblje, koje je zasnovano posle crke. Tu je prvi sahranjen Marko Vuković iz Osovice, koji je išao po ferman za gradnju crkve, pa je pop Jevrem naredio, kad je Marko umro, da se sahrani blizu crkve.
S prekidom od 1916.-1924. u Čečavi su već više od sto godina sveštenici od roda Stankovića. Pop Stojan stariji (Stojković u jednom zapisu iz 1856. g.) zapopio se 1828. a umro 1884. Posle njega je bio pop Stevan, koji se zapopio 1853. (rođen 1830, a umro 1890.), pa pop Jevrem (1855.-1916.), koji se zapopio 1890, a od 1924. je pop Stojan Stanković (rođen 1899, sinovac popa Jevrema a unuk popa Stevana. Iz ovog roda je bio jeromonah Vasilije (+ 1933.). Po nekom od tih starih popova prozvana je Popova Voda pod selom, gde je sada stanica industriske žel. pruge dolinom Male Ukrine.

Još pedesetih i šesdesetih godaina prošlog veka jedini pismen čovek, sem popa, u ovom kraju bio je Vaskrsija-Kršija Tejić iz sela Ukrinice. Umeo je i knjige da povezuje i potpisao se je na mnogim knjigama koje se nahode po crkvama u ovom kpajy.

Docnije je uz crkvu bila i srpska škola u kojoj su učitelji bili mahom Vojvođani.
Porodična slava u Čečavi počinje da se proslavlja uveče uoči samog praznika i produžava se sutra celog dana.
Na Spasovdan ide od crkve preko njiva litija i vraća se na isto mesto. Dečaci nose ripide, čirake i litije, a ostali sa sveštenikom jašu na konjima. U putu se samo peva tropar Voznesenja. U crkvi stalno stoji tzv. težačka svijeća, koja se na Spasovdan obnavlja i nosi u litiji.

Na mestu Zborištu je bio veliki drveni krst. Tu je pok. pop Jevrem na Vidovdan činio molitvu.

Milenko S. Filipović
Članak poslao: Goran Legenović