Stanovništvo Čečave prema osmanskom popisu iz 1850/51. godine

Nedavno su u Državnom arhivu Republike Turske pronađeni sistemski i do sada nepoznati osmanski popisi stanovništva Bosanskog vilajeta iz 1850/51. godine. Ovo vrijedno otkriće nam pruža priliku da bolje proučimo period istorije s kraja osmanske okupacije, tj. sredine 19. vijeka. Ovi popisi se mogu smatrati i pretečom savremene matične evidencije, jer matični listovi su se počeli izdavati tek nakon austrougarske okupacije 1878. godine.

Prvi savremeni popis domaćinstava i stanovnika u Osmanskoj imperiji započeo je 1829. godine u Istambulu, ali zbog rusko-osmanskog rata i nemira u Grčkoj, popis nije obuhvatio kompletnu imperiju sve do 1831. godine. Zbog intenzivnih buna protiv Osmanlija koje su u to vrijeme bujale po Bosni, a koje su posebno došle do izražaja 1831. godine ustankom Husein-bega Gradaščevića, popis u Bosanskom vilajetu nije izvršen.^[1]

Tek dolaskom Omer-paše Latasa u Bosnu početkom 1850. godine, koji odlučno i u krvi guši ustanak, počinje popis stanovništva i na prostoru ovog vilajeta. Za sprovođenje i ažuriranje popisa bili su uglavnom zaduženi vjerski službenici svih konfesija.

Popis je vršen tako što su prvo popisivana sjedišta kadiluka, a zatim ostala mjesta. Naselja su popisivana po mahalama, odnosno kućama, gdje je svaka kuća bila zavedena pod rednim brojem. Pod brojem jedan je pisan kućni domaćin, a potom drugi muški članovi domaćinstva, njegovi sinovi, braća, bratići i ostala muška čeljad koja je živjela u kući. Uz ime svakog muškog lica, izuzev maloljetne djece, dat je ukratko i lični opis. Ako je u mahalama, odnosno selima, postojala džamija ili crkva, pisar je obično na prvom mjestu bilježio kuću imama ili popa, zatim kuću starješine, pa redom ostala domaćinstva. Za razliku od identifikacionih podataka u osmanskim defterima iz ranijeg perioda, koji se uobičajeno sastoje od imena samog lica i imena njegovog oca, u ovim defterima je često navođeno i porodično prezime.

U nastavku donosimo popis stanovništva sa područja sela Čečave.^[2] Na prvu je vidljiv izostanak prezimena za veliki broj domaćinstava, a koja bi, nadamo se, mogla biti znatno dopunjena uz pomoć privatnih, crkvenih, i drugih relevantnih izvora iz tog perioda. Takođe valja napomenuti da je za očekivati da je tokom popisa ili u slovnom prevodu napravljena i poneka greška. Prevod sa osmansko-turskog jezika je izvršio Kemal Nurkić, prevođenje je finansirao Danijel Petrović, a publikaciju pripremio Slobodan Miletić.

Prema popisu, naseljeno mjesto Čečava imalo je 77 kuća sa ukupno 364 muška stanovnika. Od tog broja, 248 su bili odrasli, a 114 maloljetni stanovnici. Ako ovom broju dodamo i približan broj ženske populacije, dolazimo do toga da je sredinom 19. vijeka u Čečavi bilo oko 720 stanovnika, što ovo mjesto svrstava među veća naseljena mjesta kadiluka Tešanj.

Preuzmi publikaciju

Stanovništvo Čečave prema osmanskom popisu iz 1850/51. godine

^[1] Ak, Emine. Tanzimat’ın Bosna Hersek’te Uygulanması ve Neticeleri. Doktorska disertacija, Marmara univerzitet u Istanbulu. 2010.
^[2] BOA, NFS.d. 05909 Istanbul, str. 27.